Voor de reeks BINNENREIZEN vragen we alle redactieleden te vertellen over de boeken uit Midden en Oost-Europa die hen de quarantaine door helpen. Gaan we voor de apathie van Oblomow? Zitten we ondergronds met Dostojewski? Of is het juist tijd voor reizen, met Andrzej Stasiuk¸Witold Szablowski of A. den Doolaard?
Door Guido van Hengel
Een mij dierbaar binnenreisboek is Bij de Hyperboreeërs van Milos Crnjanski. Deze wat ongrijpbare Servische schrijver leefde vlak voor de Tweede Wereldoorlog in Rome en mijmerde daar over zijn reizen naar het Hoge Noorden; naar Spitsbergen, IJsland, Noorwegen en andere delen van Scandinavië. De oorlog staat op uitbreken, en de hoofdfiguur heeft niet lang meer te leven. In de roman denkt hij daarom veel na over het reizen zelf, en hij is er ambivalent over: ‘Onderweg naar huis denk ik verder na over dat brandende verlangen om naar elders te gaan, zelfs weg van de plaats waar we het gelukkigst zijn. Ik heb altijd de wens gehad om in de verte te verdwijnen. Om af te reizen, te verlaten, achter te laten. Dat deugt niet, zeg ik tegen mezelf.’ Het boek is prachtig vertaald door Guido Snel en uitgegeven bij de Arbeiderspers. In het nawoord legt Snel uit dat het boek ook een ‘imitatie’ is van Boccaccio’s Decamerone, het veertiende-eeuwse verhalenboek over Rome tegen de achtergrond van de uitbraak van de pest…
Voor wie minder dikke of geestelijk ambivalente reizen wil maken, is mijn leestip Op de fiets de wereld in (De Bezige Bij, 1978) van Jan Cremer Senior, de vader van de auteur van Ik Jan Cremer. Deze avontuurlijke Tukker fietste (!) in de jaren dertig naar Palestina en Syrië en bezocht daar Palmyra en Homs. Op de terugweg doet hij ook de Balkan aan, en beschrijft op vrolijke, naïeve wijze wat hij daar allemaal ziet op de straten van Mostar, Dubrovnik en Sarajevo. De korte journalistieke stukjes bieden een alleraardigste tijdreis. In Coronatijden kunnen we niet reizen, maar ook onder normale omstandigheden zou het nu niet echt mogelijk zijn om in je eentje kriskras door Syrië te fietsen. Dat troost.
